Een serieuze les.

‘Maar,’ zei ze ‘mijn gevoel voor humor raak ik niet kwijt.’  Wie zei dat? Moeder natuurlijk.
Meestal kwam er achteraan ‘zorg dat je dat niet verliest, het is belangrijk.’
Nu vind ik het niet makkelijk om verdriet zomaar even weg te lachen.
Maar toch, er is wel iets van waar.
Uit ervaring weet ik dat gezinszorgen draaglijker werden met een lach, het kleinste spoortje van een glimlach werd opgepikt. Niet altijd gemakkelijk maar het werkte.
Natuurlijk denkt niet iedereen daar hetzelfde over.
Ik ken een man die niet begrijpt dat zieke of gehandicapte mensen plezier hebben. ‘Ze zitten in een rolstoel en ze lachen nog,’ verbaast hij zich. Hetzelfde bij een reportage over armoede en honger, ‘dat ze nog humor hebben…’ is zijn commentaar. Hij zou, vrees ik, terneergeslagen door het leven gaan wanneer hij getroffen werd door iets vreselijks hetgeen een situatie nog vreselijker maakte.
Daarover doordenkende moet ik Moe gelijk geven, op zijn minst haar woorden in gedachten houden, herkauwen en uitproberen.
Maar je moet het even snappen, besefte ik later, veel later.
Je lacht niet om het verlies van een dierbare.
Ook niet als het ‘alleen maar’ een huisdier is.
Evenmin om  problemen in huwelijk, gezin, school, familie, ziektes.
Pas naderhand, als de mist van verdriet optrekt, het dagelijks leven weer zichtbaar wordt, ja dàn.
Dan kan er iets humoristisch voorvallen wat je aanspreekt. Een blij kind. Hond of kat, wat dan ook.
En is lachen bevrijdend.
Maar ik snap dat het voor velen anders is.
==

Waarom zou je lang willen leven

Daar zijn verschillende antwoorden op, iedereen heeft zijn eigen reden. Of niet.

Mijn motief is nieuwsgierigheid.

Uiteraard naar de toekomst van de (klein-)kinderen en familie.
Maar ook naar ontwikkelingen op allerlei gebied.

‘De techniek staat voor niets‘, zei men vroeger en dat is gebleken.

Electronica, Internet, het biedt telkens meer, ik voorzie een ter plekke geprinte ambulance bij ongelukken. Nou ja, bij wijze van spreken.

Staatsvormen. Keuringen voor presidenten.
Koninkrijken, worden het benoemde Koningen-des-Vaderlands?

Mensenstromen, vanwaar en waarheen en waarom.

Geneeskunde, psychiatrie, sameleving, wetenschap, ontdekkingen, uitvindingen, sport, cultuur, huisdieren.

Verhoudingen van landen onderling, oorlog of vrede..

Ruimte.
Zoveel dingen die je misloopt bij overlijden, ‘het mos niet magge‘ zou een ouwe Zaanse  oom zeggen.

Het is alleen afwachten of je redelijk gezond blijft.
Het lijkt me pijnlijk om atomische hardloopschoenen te krijgen terwijl je op krukken   strompelt. Tenzij daar intussen een middeltje tegen is.
–
Jammer dat we zo oud niet worden.
Hoewel, als de techniek echt voor niets staat…
==

Ook muzieksmaak verandert

Vermoedelijk heeft iedereen het meegmaakt.
Idolaat zijn van een beroemdheid, er van dromen, posters boven bed en later denken:
hoe kòn je.
Ik beken. Ik had ook zoiets vreselijks. Freddy Quinn
Ontroerd luisterde ik naar zijn Seemann en  hoe hij zijn Junge ‘ komm bald wieder’ toeriep. Hij had iets huilerigs , kwijlerigs zelfs maar zijn overdreven dictie raakte me net zo hard als zielige verhalen in kinderboeken.
Aangedaan draaide ik zijn liedjes. En weer. En weer. Verstikt van ingehouden tranen — ik durfde niet openlijk te janken– kwam ik naderhand aan tafel.
Broer en zus grijnsden en deden diepe snikken na, Pa grinnikte en Moe zei niets, ze keek me aan en schudde haar hoofd.
Geen idee waar die voorkeur vandaan kwam, ik hield het op de invloed van Deutsche Musik, we woonde niet ver van de grens.
Het kwam goed. Ik herontdekte Amerikaanse popmuziek en trok weer naar Presley en de opvolgende Engelse bands.
—
Vanmorgen kwam de weemoed nog een keer boven bij het horen van Hero op de radio. Toevallig in de week van man’s overlijden luisterde ik er naar, nu kwam die tijd even terug.
Ongelooflijk dat dat na vijf jaar nog steeds iets doet.
Maar nu kan ik wèl vrijelijk snikken, nu broer en zus er toch niet meer zijn.
==

Rouwen, ieder doet het op zijn eigen manier.

Rouwenden hebben tijd nodig.
Hoewel een triest gegeven is het boeiend de verchillende gedragingen van nabij te zien. Je hoopt maar dat ze helpen bij de verwerking, veelal doet het dat ook.
Dit zijn een paar voorbeelden die wij zagen. De meeste mensen zijn ongetwijfeld  bekend met vergelijkbare situaties.
–
Koppig kookte hij ‘haar’ appelmoes met vanillesuiker. Voor hem weerzinwekkend maar zo hield hij haar levend.
–
Duiven waren er altijd al. Pas na zijn dood herkende ze haar man in een van hen en begreep ze waarom hij dagelijks tegenover haar huis kwam koeren.
–
Bijzonder droevig was de vrouw die, pas weduwe geworden, zondags Studio Sport aanzette, een programma dat ze voordien verfoeide.  Ze zag het als een soort ode aan hem en hoopte dat hij er blij mee was.
–
Een onleesbaar vodje papier dat ze in zijn nagelaten portemonnee vond , dat was volgens de helderziende een boodschap van gene zijde: ‘ik maak het goed’. Het maakte haar bijna gelukkig.
–
Na een uitgesproken slecht huwelijk verhaalde ze na zijn dood doorlopend van die prachtige echtgenoot, zijn goedheid, zijn liefde en meer. Toen uiteindelijk niemand meer luisterde hield ze er pas mee op.
–
Een vrouw had na echtgenoots overlijden een paar filmpjes van hem aan elkaar laten plakken en er zijn lievelingsliedjes bij laten plaatsen.
Elke dag keek en luisterde ze, huilend. Ik weet niet wanneer het ophield.
–

Nette doden

Na een telefoontje over nicht’s  overlijden kwam een onaangename herinnering boven.
–

Wandelend op een kerkhof zochten we naar het graf van een neef die een maand tevoren gestorven was. Neef leidde een losbollerig leven en stierf jong, meer kwaad viel er niet te vertellen maar het was genoeg, bleek even later.
Er kwam ons een bekend mannetje tegemoet dat om een praatje verlegen zat.

Hij vertelde van zijn vrouw wier steen zo schoon was en dat ze er zo netjes bij lag en hoe goed ze was geweest en meer van dat.

We vroegen of hij wist waar onze neef lag.
Hij viel stil.
‘Bedoel je die van R?’ vroeg hij toen. ‘Ja.’

‘Die zal toch niet op dit veld liggen?’ Verontwaardigd. ‘Zulke horen hier niet.’
Huh? Ik stond paf, werd ook erg kwaad.
Op een kerkhof maak je geen scène dus keerde ik me van hem af. Echtgenoot vroeg nog ‘Waar dan wel?’

Het ventje antwoordde vinnig ‘Plaats genoeg maar niet hier.’
Niet bij de nette doden.
Om te kotsen.
–
Bovenstaande is nog maar een kleine tien jaar geleden.

Er zijn waarschijnlijk nog steeds mensen die dergelijke opvattingen huldigen.
Stompzinnig volk voor wie ik geen verontschuldiging kan aanvoeren al zijn ze nog zo netjes, kerks of wat dan ook.
–

Je kunt beter alleen zijn dan je bij iemand eenzaam voelen.

Een bekend thema, het raakt aan de keuze: samen ongelukkig zijn of zelfstandig van je vrijheid genieten.

Niet iedereen denkt daar hetzelfde over.
‘Alleen is maar alleen’ is een van de antwoorden, men gaat automatisch uit van een chronisch verdriet.
Er zijn mensen die liever doorgaan met een slechte relatie, zij geven de voorkeur aan een foute verhouding boven rust in hun eentje. Een kennis was zo gewend aan haar harteloze echtgenoot dat ze hem miste na zijn overlijden, ze was nu alleen. Ze vereenzaamde, we zagen het gebeuren maar niemand kon haar eenzelfde chagrijn bezorgen.

En andere vrouw bad om extra tijd voor haar negentigjarige buurman die op zijn dood lag te wachten. Liefdevol verzorgd door zijn inwonende dochter was hij eenzaam, daar begreep de vrouw niets van: hij was immers niet alleen?

Zelf denk ik er anders over.
Bij het zien van een paar foto’s kwam dit oud zeer boven.  Het gevoel van verlatenheid, bijna verdwalend in een slecht-passende vriendschap maakte dat ik liever alleen was en ik maakte het uit, al was hij nog zo knap.
–
Het is goed dat het geaccepteerd is, je wordt als single of weduwe niet meer meewarig aangekeken op verjaardagen. Behalve door een paar antieke figuren maar die leren het nooit, zij zijn degenen die liever doormodderen in hun twee-eenzaamheid.
–

–